Wallace & Gromit - seria

Mowa jest o serii krótkometrażowych (z wyjątkiem kinowej Klątwy królika) filmów pod wspólnym szyldem Wallace & Gromit, których twórcą (poza jednym) jest brytyjczyk Nick Park. Cechy charakterystyczne tego cyklu to staroświecka animacja przy pomocy figurek z plasteliny, absurdalny angielski humor z nawiązaniami do klasyki, a także zadziwiająco jednomyślna ocena tych filmów przez widzów (jako bardzo dobre bądź rewelacyjne) i profesjonalistów (trzy Oscary i mnóstwo innych nagród).

Pierwszy z tych filmów, Podróż na Księżyc (1989), można uznać za brytyjską odpowiedź na program Apollo w jego dwudziestolecie. Co robi Anglik wynalazca, kiedy zabraknie mu sera? Oczywiście sięga do niewyczerpanego źródła tego przysmaku, którym jest (jak wszyscy wiedzą) nasz naturalny satelita. Trzeba tylko zmajstrować rakietę, podpalić lont i jazda! – Gromit bez wątpienia dowiezie nas bezpiecznie na miejsce. Najważniejsze, żeby nie zapomnieć zabrać krakersów, które przy degustacji sera są absolutnie niezbędne. A jeśli komuś wyda się to kompletnie szalone, powinien zobaczyć, co jeszcze można znaleźć na Księżycu, a czego, rzecz jasna, nie zdradzę.

Z tym filmikiem wiąże się dodatkowo pewna zabawna historia. Otóż nasz bohater, wybitny smakosz serów, przy degustacji ziemskiego satelity porównuje jego smak z innymi znanymi sobie markami, w większości brytyjskimi. Nick Park uznał, że Wallace najlepiej będzie wyglądał (czyli najszerzej się szczerzył) przy wymawianiu nazwy Wensleydale; nie wiedział jednak, że producent tego specjału stoi na krawędzi bankructwa. Po emisji filmu w telewizji sprzedaż sera Wensleydale wyraźnie wzrosła, co ocaliło firmę przed upadłością. Marka ta pojawia się ponownie w Goleniu owiec, gdzie Wallace bezskutecznie namawia pewną panią do wspólnej degustacji serów. Nawet Wensleydale? – pyta w końcu całkiem zdesperowany. A gdy i to zawodzi, pyta sam siebie retorycznie: Co jest złego w Wensleydale’u?

Kolejne trzy krótkometrażówki Parka są rasowymi filmami kryminalnymi.

W Goleniu owiec (1995) ktoś uprowadza tytułowe bohaterki w celu zmonopolizowania rynku wełny, w Kwestii tycia i śmierci (2008) następuje tajemnicza eksterminacja piekarzy, we Wściekłych gaciach (1993)… hm, no cóż… bezwzględny pingwin dokonuje zuchwałych przestępstw przebierając się za kurczaka. Pomocne są mu w tym tytułowe gacie, czyli skonstruowany przez Wallace’a robot do wyprowadzania Gromita.
Pełnometrażowa Klątwa królika jest dla odmiany pierwszym w świecie warzywnym horrorem. Maszyna do hipnozy sprawia, że Wallace zamienia się osobowością z pewnym królikiem, co skutkuje zasadniczą zmianą upodobań kulinarnych obu delikwentów: z sera na jarzynki i vice versa. Tym razem to królik mówi: pyszny Wensleydale. Wpływ księżyca w pełni sprawia ponadto, że Wallace staje się królikołakiem, dybiącym na uprawy sąsiadów, i to w przededniu wielkiego konkursu warzyw. żeby zgładzić potwora (co zamierza uczynić obrażony myśliwy-arystokrata Victor Quartermaine), potrzebne są kule z 24-karotkowego złota, którymi
przypadkiem dysponuje dobrze poinformowany wielebny Clement Hedges. Pod koniec filmu Wallace– królikołak przeistacza się w Kic Konga, porywając lady Campanulę Tottington na dach jej posiadłości. Jak się to wszystko kończy – należy oczywiście zobaczyć samemu.

Wszystkie filmy powstały we współpracy ze studiem Aardman (znanym również z Uciekających kurczaków), które już bez udziału Nicka Parka stworzyło, wyświetlane niedawno w Ale kino!, Wyśmienite wynalazki (2002). Są one dostępne na DVD z Klątwą królika – ale niestety nie w polskim wydaniu. Przypomnę zatem za FilmWeb, że jest to 20-minutowy film prezentujący następujące wynalazki Wallace’a: maszynę robiącą samoczynnie zakupy sera, auto-kucharza zajmującego się przygotowywaniem posiłków, maszynę do robienia kartek świątecznych, niezwykłego pilota telewizyjnego, maszynę do lepienia bałwanów, kamizelkę bandytoodporną, odkurzacz krakersów, turbostołówkę, automatyczną usypiarkę i piłko-mat.

Natomiast moim faworytem z Klątwy królika jest niejaki odbłacacz, będący urządzeniem do usuwania błota z samochodu psią metodą, to jest poprzez otrząsanie się. Jeśli dodamy do tego, że owo ustrojstwo uruchamia pies Gromit przerzucając odpowiednią wajchę…

Oglądanie filmików z Wallace’m i Gromitem działa na widza niezwykle odświeżająco. Cały czas ma się wrażenie, że wszystko to już było, tyle że nieco inaczej. Na przykład poranny rytuał wstawania – zjazd z łóżka prosto za stół (lub do samochodu) z ubieraniem po drodze – co to nam przypomina? Z kolei Wściekłe gacie skojarzyły się komuś w sieci z filmami Alfreda Hitchcocka, ze szczególnym uwzględnieniem Psychozy.

Przykłady można by mnożyć, lecz ważne jest tylko to, że filmy Nicka Parka tworzą unikalną mieszankę znanych motywów – mieszankę wybuchową, ze szczególnym uwzględnieniem wybuchów śmiechu.

Andrzej Prószyński
GFK

P. S. Cztery filmiki przypomniała w styczniu te-go roku „Gazeta Wyborcza”, wydając je na osobnych krążkach DVD – zajętych w 20, a je-den nawet w 16 procentach (to jawne marnotrawstwo sprowokowało mnie do utworzenia z nich jednej płyty, na której pozostało jeszcze dużo miejsca). Płyty rzecz jasna nie mają żadnych dodatków (ani nawet menu), mają za to jedynie słuszną wersję językową: polski dubbing. Żeby już przestać narzekać, powiem od razu, że jest on bardzo dobry. We Wściekłych gaciach głos podkłada Krzysztof Kowalewski, w pozostałych Adam Cywka i Beata Rakowska (Włatcy móch), a w Kwestii tycia i śmierci dodatkowo Maciej Czapski.

Podróż na Księżyc (A Grand Day Out with Wallace and Gromit), 1989, FilmWeb 8,47, IMDb 7,8
Wściekłe gacie (Wallace & Gromit in The Wrong Trousers), 1993, FilmWeb 8,74, IMDb 8,6, Oscar
Golenie owiec (Wallace & Gromit: Close Shave), 1995, FilmWeb 8,55, IMDb 8,4, Oscar
Wyśmienite wynalazki (Wallace & Gromit: Cracking Contraptions), 2002, FilmWeb 8,17, IMDb 7,8
Klątwa królika (Wallace & Gromit in The Curse of the Were-Rabbit), 2005, FilmWeb 7,68, IMDb 7,9,

Oscar
Kwestia tycia i śmierci (Wallace and Gromit in 'A Matter of Loaf and Death'), 2008, FilmWeb 7,75, IMDb