O kryminalistyce

Kryminalistyka twórczo wykorzystuje osiągnięcia i metody innych dziedzin wiedzy (np. medycyny,chemii, fizyki), jak też tworzy swoje własne; wymieńmy chociaż daktyloskopię, odorologię, czy psychologię kryminalną.

Zakres kryminalistyki sprowadza się do zagadnień związanych ze ściganiem karnym i zapobieganiem przestępstwu. Składają się na nią taktyka i technika śledcza (kryminalistyczna).


Taktyka to ogół sposobów i metod postępowania organów ścigania i sądowych, mających na celu najskuteczniejsze doprowadzenie do ujawnienia przestępstwa, wykrycia sprawcy, odzyskania zagarniętych dóbr materialnych, zebrania środków dowodowych i osiągnięcia dowodu przed sądem. To także ogół sposobów i metod postępowania, opracowanych na podstawie znajomości taktyki i techniki przestępczej, a zmierzających do zapobieżenia popełnieniu przestępstwa.
Obejmuje: wykrycie, rozpoznanie, typowanie sprawców,udowadnianie, wykorzystanie materiału dowodowego.

Technika to całokształt środków i procesów oraz umiejętność posługiwania się nimi w celu identycznym z celem taktyki.

Kryminalistyka jest to nauka o metodach ustalania faktu przestępstwa, sposobu jego popełnienia, wykrywania sprawców i zapobiegania przestępstwom oraz innym ujemnym zjawiskom społecznym.

Od wykrycia przestępstwa do postawienia oskarżonego przed obliczem Temidy wiedzie długa droga.
Najpierw organa ścigania muszą otrzymać wstępne informacje o przestępstwie, później następują oględziny śledcze:

ˇ Oględziny miejsca zdarzenia
ˇ Przeszukanie
ˇ Oględziny zwłok
ˇ Oględziny osób żywych
ˇ Oględziny rzeczy
ˇ Dokumentacja wyników oględzin

Tu właśnie na scenę wkracza technik kryminalistyczny ze swoją walizeczką.
Kolejnym etapem czynności śledczych jest wytypowanie, na podstawie m.in. materiału dowodowego i zeznań świadków, podejrzanego, oraz zależnie od okoliczności- pościg, zasadzka lub poszukiwanie. Następnie ujecie i zatrzymanie oraz przesłuchanie.
W taki sposób ramy kryminalistyki obejmują całokształt postępowania organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości, począwszy od stadium ustaleń operacyjno-rozpoznawczych, ewentualnych czynności sprawdzających, dochodzenia i śledztwa, a na postępowaniu dowodowym przed sądem kończąc.

Zakres kryminalistyki nie sprowadza się jedynie, jak niektórzy sądzą, do dostarczania sądowi niemych świadków i badań laboratoryjnych,chociaż po wyodrębnieniu się kryminologii na tym głównie się skupia.

Chyba najważniejszym terminem związanym z kryminalistyką jest pojęcie śladu.
Ślad to wszystkie możliwe do ustalenia następstwa tych zmian, których zespół albo tworzy jakieś zdarzenie, albo jest z tym zdarzeniem ściśle związany. Jest to szczególna, dająca się spostrzec pozostałość zdarzenia. Analiza śladu pozwala czasem na odtworzenie przebiegu zdarzenia, w wyniku którego powstał.

Klasyfikacja śladów:
- sprawstwo śladu
- miejsce występowania
- dziedzina identyfikacji

Śladem może być też modus operandi sprawcy, a także zdarzenia utrwalone w pamięci (ślady pamięciowe).
Prosto po polskiemu: wszystko to, co znalazło się na miejscu zdarzenia i jest jego skutkiem, a da się zbadać, czyli ma charakter materialny. Śladem mogą być: odciski palców, płyny ustrojowe, włókna, przedmioty, jakich wcześniej tam nie było, a pojawiły się na skutek zdarzenia.

Istnieją też tak zwane mikroślady - wszystkie te ślady, których wartość jako nośnika informacji można określić tylko i wyłącznie metodami laboratoryjnymi. Nie można jednak utożsamiać kryminalistyki wyłącznie ze śledztwem i postępowaniem karnym, gdyż jej zastosowanie jest o wiele rozleglejsze i obejmuje także sprawy cywilne.

Kryminalistyka nie zatrzymała się w miejscu.
Wtórny wzrost przestępczości zmusza do szukania nowych, optymalnych i skutecznych metod zwalczania i zapobiegania ujemnym zjawiskom społecznym.

Nadrzędnym celem kryminalistyki jest dotarcie do sprawcy przestępstwa, a następnie zgromadzenie dowodów świadczących przeciwko niemu. Jednym słowem sprowadza się to do utożsamienia sprawcy z podejrzanym. Identyfikację taka przeprowadza się na podstawie śladów (pozostawionych przez osoby, rzeczy i stany). Wynika stąd, że kryminalistyka jest nauką o metodach identyfikacji na podstawie śladów, prowadzonej dla potrzeb organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości.

Informacje o przestępstwie
Informacja o dokonaniu przestępstwa może pochodzić ze źródeł własnych (czynności administracyjno-porządkowe - np. służba patrolowa, czynności operacyjne- np. poufni informatorzy, postępowanie karne) Oraz ze źródeł zewnętrznych (osoby pokrzywdzone, doniesienia, anonimy, organy kontrolne i inspekcyjne, środki masowego przekazu).
Zawiadomienie o przestępstwie wymaga uzupełnienia. Później następują czynności sprawdzające, po czym organ procesowy wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania.

Antropometria kryminalistyczna
Opiera się na założeniach bertillionage'u, że:
- po 20 roku życia wymiary kości nie ulegają zmianie
- tak jak w przypadku odcisków palców bardzo niewielkie jest prawdopodobieństwo by w populacji występowały dwa osobniki o takich samych wymiarach
- nieskomplikowane przeprowadzanie pomiarów

Obecnie antropologię wykorzystuje się do ustalania tożsamości NN zwłok (zwłaszcza w stanie rozkładu), do opisu cech zewnętrznych i do identyfikacji na podstawie zdjęć. W tym celu przeprowadza się badania uzębienia porównując je z kartami dentystycznymi i zdjęciami rtg, analizę szkieletu biorąc pod uwagę zmiany indywidualne jakie zaistniały w kośćcu, analizę kości (ustalenie płci, wieku i wzrostu), rekonstrukcję głowy (rekonstrukcja plastyczna metodą Gierasimowa i superprojekcji).