Horror - Film

W latach 30. w amerykańskich studiach, szczególnie w Universal Studios, stworzono klasyczne dziś horrory z postaciami Draculi (w którego wcielił się Bela Lugosi), Frankensteina, gdzie w roli monstrum wystąpił Boris Karloff (oba filmy pochodzą z 1931 r.), i mumii z Karloffem (1932). Wszystkie te filmy miały wielką ilość sequeli.

Po II wojnie światowej, w latach 50., nastąpił boom na horrory science fiction, opowiadające o inwazjach z kosmosu lub o skutkach promieniowania po wybuchu bomby atomowej (np. Godzilla).

W drugiej połowie lat 50. i w latach 60. w Wielkiej Brytanii działała wytwórnia Hammer Films, specjalizująca się w realizacji gotyckich horrorów z gwiazdami Peterem Cushingiem i Christopherem Lee. Były to najczęściej remaki klasycznych filmów z postaciami Draculi, Frankensteina i mumii. W tym samym czasie w American International Pictures (AIP), wyprodukowano serię adaptacji opowiadań Edgara Allana Poego z udziałem Vincenta Price'a.

Dziś do klasyków, oprócz filmów wymienionych powyżej, zalicza się produkcje z lat 60., 70. i 80. XX w. np. Noc żywych trupów i jego kontynuacje George'a A. Romero, serie Koszmar z ulicy Wiązów, Piątek 13. i Halloween, które wykreowały postacie Freddy'ego Kruegera, Jasona Voorheesa i Michaela Myersa. Począwszy od roku 1976, gdy Brian de Palma nakręcił film Carrie wg powieści Stephena Kinga, autor ten wywiera wielki wpływ na gatunek. Jego bardzo popularne powieści i opowiadania są znakomitym tworzywem literackim dla filmów grozy, zyskujących uznanie i przychylność widzów (np. Lśnienie w reżyserii Stanleya Kubricka przez wielu uznawane jest za horror idealny).

W drugiej połowie lat 90. liczyć zaczęło się kino japońskie – horrory takie jak The Ring – krąg, Klątwa ju-on czy Dark Water znakomicie sprzedały się na całym świecie, dla Amerykanów stały się świetnym materiałem na remaki.

Wyróżnia się kilka rodzajów horrorów w kinie. Współcześnie często spotykane są krwawe gatunki gore oraz slasher.


Ważniejsze filmowe horrory poszczególnych dziesięcioleci

koniec XIX wieku
    * Diabelski zamek (The devil castle) (Pierwszy horror)

początek XX wieku
    * Student z Pragi (1913, reż. Paul Wegener, Stellan Rye)
    * Gabinet doktora Caligari (1919, reż. Robert Wiene)

lata 20. XX wieku
    * Golem (1920, reż. Paul Wegener, Carl Boese)
    * Dr Jekyll i Mr Hyde (1921, reż. John S. Robertson); liczne późniejsze adaptacje powieści Stevensona
    * Zmęczona śmierć (1921, reż. Fritz Lang)
    * Nosferatu – symfonia grozy (1922, Friedrich Wilhelm Murnau)
    * Gabinet figur woskowych (1924, reż. Leo Birinsky, Paul Leni)
    * Upiór w operze (1925, Rupert Julian, Edward Sedgwick, Lon Chaney)
    * Pies andaluzyjski (1929, reż. Luis Buñuel); film surrealistyczny, uważany jednak za jeden z pierwszych, w którym pojawił się gore


lata 30. XX wieku
    * Dracula (1931, Tod Browning – wersja angielska, George Melford, Enrique Tovar Ávalos – wersja hiszpańska); liczne remaki
    * M jak morderca (1931, Fritz Lang)
    * Frankenstein (1931, James Whale); najwybitniejsza ekranizacja powieści Mary Shelley z Borisem Karloffem w roli monstrum.
    * Mumia (1932, reż. Karl Freund)
    * Niewidzialny człowiek (1933, reż. James Whale)


lata 40. XX wieku
    * Wilkołak (1941, reż. George Wagger)
    * Portret Doriana Graya (1945, reż. Albert Lewin)


lata 50. XX wieku
    * Godzilla (1954, reż. Ishirô Honda); horror science-fiction, pierwszy z wielu z Godzillą.
    * Inwazja porywaczy ciał (1956, reż. Don Siegel; horror science-fiction
    * Blob, zabójca z kosmosu (1958, reż. Irvin S. Yeaworth Jr.)
    * Dracula (1958, reż. Terence Fisher); pierwszy remake wytwórni Hammer Films
    * Mucha (1958, reż. Kurt Neumann) – remaki w 1986 i 2005 r.
    * Dom na Przeklętym Wzgórzu (1959, reż. William Castle) - remake w 1999 r.
    * Psychoza (1960, reż. Alfred Hitchcock); trzy sequele


lata 60. XX wieku
    * Zagłada domu Usherów (1960, reż. Roger Corman
    * Kruk (1963, reż. Roger Corman; komediohorror
    * Nawiedzony dom (1963, reż. Robert Wise)
    * Ptaki (1963), reż. Alfred Hitchcock)
    * Kwaidan, czyli opowieści niesamowite (1964, reż. Masaki Kobayashi); horror w świecie samurajów
    * Grobowiec Ligei (1965, reż. Roger Corman)
    * Trzy kroki w szaleństwo (1967, reż. Roger Vadim, Federico Fellini, Louis Malle)
    * Bal wampirów (1967, reż. Roman Polański); komediohorror
    * Dziecko Rosemary (1968, reż. Roman Polański)
    * Noc żywych trupów (1968, reż. George A. Romero); liczne sequele, ostatni – 2005; liczne remaki


lata 70. XX wieku
    * Świt żywych trupów (1978, reż. George A. Romero); liczne sequele, remaki
    * Ostatni dom na lewo (1972, reż. Wes Craven)
    * Opowieści z krypty (1972, reż. Freddie Francis); nowele, kilka kontynuacji
    * Egzorcysta (1973, reż. William Friedkin); dwa sequele i prequel
    * Nie oglądaj się teraz (1973, reż. Nicolas Roeg)
    * Samochody, które zjadły Paryż (1974, reż. Peter Weir)
    * Czarne Święta (1974, reż. Bob Clark); 2006 – remake
    * Teksańska masakra piłą mechaniczną (1974, reż. Tobe Hooper); 2003 – remake
    * Carrie (1976, reż. Brian de Palma); sequel – 1997
    * seria Omen (1976, reż. Richard Donner); trzy sequele, ostatni – 1991); 2006 - remake
    * Ostatnia fala (1977, reż. Peter Weir)
    * seria Halloween (pierwszy film – 1978, ostatni – 2002, reż. John Carpenter)
    * Amityville Horror (1979, reż. Stuart Rosenberg); 2005 – remake
    * Obcy – 8. pasażer Nostromo (1979, reż. Ridley Scott) i liczne sequele
    * Kiedy dzwoni nieznajomy (1979, reż. Fred Walton); 1993 – sequel, 2006 – remake


lata 80. XX wieku
    * Dzień żywych trupów (1985, reż. George A. Romero); planowany remake
    * Lśnienie (1980, reż. Stanley Kubrick)
    * seria Piątek 13. (pierwszy film – 1980), reż. Sean S. Cunningham
    * seria Martwe zło (pierwszy film – 1981, ostatni – 1993, reż. Sam Raimi)
    * seria Koszmar z Ulicy Wiązów (pierwszy film reż. Wes Craven)
    * Skowyt (1981) reż. Joe Dante); liczne sequele
    * Cannibal Ferox (1981, reż. Umberto Lenzi)
    * Duch (Poltergeist, 1982, reż. Steven Spielberg)
    * Coś (1982, reż. John Carpenter), uważany za najlepszy horror science fiction i jeden z najlepszych filmów grozy w ogólnej klasyfikacji
    * Strefa mroku (1983 reż. Joe Dante, George Miller, John Landis, Steven Spielberg)
    * Twierdza (1983, reż. Michael Mann)
    * Zagadka nieśmiertelności (1983, reż. Tony Scott)
    * seria Koszmar z ulicy Wiązów (pierwszy film – 1984, ostatni – 2003, reż. Wes Craven)
    * Dzieci kukurydzy (1984, rez Fritz Kiersch) i kilka sequeli
    * Gremliny rozrabiają (1984, reż. Joe Dante i Gremliny II (1990); komediohorrory
    * Autostopowicz (1986, reż. Robert Harmon)
    * Sklepik z horrorami (1986, reż. Frank Oz); musical – czarna komedia, remake filmu Rogera Cormana z 1960
    * Książę ciemności (1987, reż. John Carpenter)
    * Hellraiser: Wysłannik piekieł (1987, reż. Clive Barker)
    * Nekromantik (1987, reż. Jörg Buttgereit)
    * Zły smak (1987, reż. Peter Jackson)
    * Laleczka Chucky (1988, reż. Tom Holland); kilka sequeli
    * Smętarz dla zwierzaków (1989, reż. Mary Lambert); sequel – 1992


lata 90. XX wieku
    * Candyman (1992, reż. Bernard Rose) (Na podstawie opowiadania Clive'a Barkera)
    * Martwica mózgu (1992, reż. Peter Jackson) (Komediohorror)
    * Mary Shelley's Frankenstein (1994, reż. Kenneth Branagh)
    * Wilk (1994, reż. Mike Nichols)
    * Wywiad z wampirem (1994, reż. Neil Jordan)
    * Krzyk (1996, reż. Wes Craven); dwa sequele, ostatni – 2000
    * seria The Ring: Krąg (1998, reż. Hideo Nakata); sequel, prequel i remake
    * Blair Witch Project (1999, reż. Daniel Myrick, Eduardo Sánchez)


początek XXI wieku
    * Inni (2001), reż. Alejandro Amenaber
    * Underworld (2003, reż. Len Wiseman)
    * The Grudge - Klątwa (2004, reż. Takashi Shimimizu)
    * serial Mistrzowie horroru (Masters of horror) (2005, reż. John Carpenter, Tobe Hooper i inni)
    * REC (2007)
    * Sierociniec (El Orfanato) (2008, reż. Juan Antonio Bayona)
    * Nocny pociąg z mięsem (The Midnight Meat Train) (2008, reż. Ryuhei Kitamura)

Polskie horrory
    * Syn Szatana (1923) reż. Bruno Bredschneider
    * Kochanka Szamoty (1927) reż. Leon Trystan
    * Matka Joanna od Aniołów (1960) reż. Jerzy Kawalerowicz
    * Ślepy tor (1967) reż. Ryszard Ber
    * Lokis (1970) reż. Janusz Majewski
    * Droga w świetle Księżyca (1972) reż. Witold Orzechowski
    * Diabeł (1972) reż. Andrzej Żuławski
    * Wilczyca (1982) reż. Marek Piestrak
    * Widziadło (1983) reż. Marek Nowicki
    * Medium (1985) reż. Jacek Koprowicz
    * Labirynt (1985) reż. Andrzej Kołuszko
    * Opowieści niezwykłe (1963-1968) – 6-odcinkowy serial telewizyjny
    * Powrót wilczycy (1991) reż. Marek Piestrak
    * Obróbka Skrawaniem (2001) reż. Piotr Adamczewski
    * Legenda (2005) reż. Mariusz Pujszo
    * 22.22 (2005) reż. Tomasz Rychlik
    * The Fall (film) (2005) reż. Konrad Grześlak
    * Intelekt Kollapse (2005) reż. Katos Włodarski
    * Hiena (2006) reż. Grzegorz Lewandowski
    * Palimpsest (2006) reż. Konrad Niewolski
    * Jatka (2007) reż. Aleksander Ikaniewicz
    * Rigor Mortis (2007) reż. Patryk Jurek
    * Pora mroku (2008) reż. Grzegorz Kuczeriszka