Hałas

Współczesny świat coraz bardziej zapełnia się różnego rodzaju maszynami, urządzeniami, samochodami i innymi pojazdami mechanicznymi. W prawie każdym miejscu pracy, jest wykorzystywany komputer i inne sprzęty biurowe, prowadzi się wielkie budowy i remonty z wykorzystaniem tzw. "ciężkiego sprzętu" itd. Miasta rozbudowują się do wielkich aglomeracji, gdzie mimo nowoczesności i przepychu, człowiek tworzy przeludnione skupiska, w których brakuje zieleni, przestrzeni i przede wszystkim coraz bardziej poszukiwanej ciszy. Dzisiejszą rzeczywistość często określa się jako zabieganie wśród wiecznego hałasu i zgiełku. Hałas jest niestety ubocznym skutkiem cywilizacji. Najprościej można go określić jako dźwięk lub zespół dźwięków o niepożądanym działaniu. Niestety hałas, nawet mały i niezbyt intensywny wywiera duży wpływ na życie i zdrowie ludzi, zwierząt i całą przyrodę.

Szkodliwość hałasu zależy od wielu czynników, głównie od natężenia tworzących go dźwięków, ich częstotliwości, czasu oddziaływania, charakteru ich zmian w czasie albo długotrwałości ich zmian w czasie, a nawet zawartości tzw. składowych niesłyszalnych. Każdy człowiek ma inną wrażliwość na dźwięki, a tym bardziej na ich nadmiar czyli hałas. Dla niektórych ludzi już nawet niewielki hałas sprawia trudności w koncentracji, zdenerwowanie i rozdrażnienie, a dla innych jest prawie niezauważalny. Podobnie jest z innymi parametrami określającymi hałas, każdy z nas odbiera je inaczej i w innym momencie określi dochodzące dźwięki jako hałas. W procesie słyszenia istotne jest również to, że przy małych głośnościach człowiek słyszy najlepiej środkowe pasmo częstotliwości fal dźwiękowych, natomiast im głośniejszy jest dźwięk tym "szerzej" go słyszymy - tzn. zarówno niskie jak i wysokie tony.

Mimo to, że poziom akceptacji hałasu jest rzeczą subiektywną, to jednak powyżej pewnej granicy, czy jego natężenia, czy też czasu trwania, jest on jednoznacznie określany jako szkodliwy, a nawet niebezpieczny. Obiektywną ocenę szkodliwości hałasu umożliwia określanie tzw. poziomu dźwięku, który go tworzy. Poziom ten określa tak naprawdę poziom ciśnienia akustycznego wywoływanego przez hałas i docierającego do naszych uszu. Ciśnienie to w normalnych warunkach i przy zdrowym narządzie słuchu, umożliwia nam słyszenie poprzez przenoszenie energii mechanicznej fali dźwiękowej na membranę ucha, a potem przez systemem nerwowym do mózgu. Jednak gdy poziom hałasu jest zbyt duży, ciśnienie które mu towarzyszy może nie tylko powodować ból wewnątrz ucha, ale również utratę słuchu lub jego uszkodzenie.

Poziom głośności dźwięków mierzymy w jednostce o nazwie "decybel", który oznaczmy "dB". Ze względu na granice słyszalności ludzkiego ucha, hałas określa się jako dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz. Poziom hałasu o częstotliwości odpowiadającej progowi słyszenia przypisano wartość 0dB, natomiast tzw. granicy bólu odpowiada wartość 130dB. Sformułowano również wielkość nazywaną dokuczliwością hałasu, której jednostką jest tzw. noys. Wartość 1 noys, oznacza dokuczliwość (dla przeciętnej wrażliwości na hałas) dźwięku o częstotliwościach w zakresie 910 - 1090 Hz i natężeniu 40 dB. Zarówno zmiana natężenia dźwięku jak i zmiana częstotliwości przy zachowaniu tego samego natężenia, spowoduje zmianę wcześniejszej dokuczliwości. Najmniej dokuczliwe są dźwięki o niskich częstotliwościach -do kilkudziesięciu Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 5-10 noysów), najbardziej - dźwięki ok. kilku tysięcy Hz (przy natężeniu 80 dB - dokuczliwość ok. 30-35 noysów).

Wyróżniamy dwa rodzaje hałasu ze względu na czas jego trwania: ciągły (jak szum, szmer) i impulsowy (jak huk, trzask). Natomiast pod względem widma częstotliwości hałas dzielimy na: złożony i prosty.

Hałas a środowisko człowieka

Hałas ma ogromny wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka, gdyż oddziałuje bezpośrednio i pośrednio na różne ośrodki ludzkiego ciała.

Z punktu widzenia szkodliwości dla zdrowia hałasy można podzielić na:

Hałasy o poziomie

* poniżej 35 dB nie są szkodliwe dla zdrowia, ale mogą wywoływać zdenerwowanie. Do hałasów tych zalicza się np. szum wody, brzęk przekładanych naczyń lub narzędzi, odgłos pracującej lodówki lub komputera. Hałasy te rozpraszają w czynnościach wymagających skupienia np. projektowaniu, pisaniu itp., szczególnie gdy trwają bardzo długo.
* od 35 do 70 dB negatywnie wpływają na układ nerwowy człowieka. Pociąga to za sobą zmęczenie i spadek wydajności pracy. Może on obniżyć zrozumiałość mowy i utrudnić zasypianie i wypoczynek.
* od 70 dB do 85 dB trwające stale, mogą powodować zmniejszenie wydajności pracy, trwałe osłabienie słuchu, bóle głowy i negatywny wpływ na układ nerwowy człowieka.
* od 85 do 130 dB powodują uszkodzenia słuchu i różne schorzenia, jak zaburzenia układu krążenia, nerwowego, równowagi i inne oraz uniemożliwiają zrozumiałość mowy nawet z odległości 0,5 metra.
* od 130 dB do 150 dB pobudzają do drgań niektóre wewnętrzne organy ludzkiego ciała, mogą nawet powodować ich trwałe schorzenia lub nawet uszkodzenia. Praca w takim hałasie wiąże się z dużym zagrożeniem rozległego osłabienia słuchu, a nawet jego poważnych i trwałych uszkodzeń.
* powyżej 150 dB już po 5 minutach całkowicie paraliżują działanie organizmu, powodują mdłości, zaburzenia równowagi, uniemożliwiają wykonywanie skoordynowanych ruchów kończyn, zmieniają proporcje zawartości składników we krwi. Wśród osób pracujących w takim hałasie (np. przy hamowaniu silników odrzutowych) aż w 80% stwierdza się zapadanie na nieuleczalne choroby, stany lękowe i depresyjne, oraz inne objawy chorób psychicznych.

Z powyższej klasyfikacji poziomu hałasu ze względu na szkodliwość dla człowieka, wynika, że trzy główne płaszczyzny oddziaływania hałasu na nasz organizm, to:
1. ucho środkowe i wewnętrzne (wpływ bezpośredni)
2. układ nerwowy i psychikę (wpływ pośredni)
3. na inne narządy (wpływ na zasadzie odruchu).

1. Uszkodzenia słuchu

Nadmierny hałas powoduje mniej lub bardziej poważne uszkodzenia słuchu. Ucho jest bardzo wrażliwym i delikatnym narządem. Gdy mocne dźwięki przez dłuższy czas nadwerężają struktury ucha, powoduje to skurcz jego naczyń krwionośnych, a tym samy zmniejszenie dostawy tlenu i substancji odżywczych do ucha. Wtedy też, najdelikatniejsze elementy ucha środkowego są najbardziej narażone na odkształcenia lub zniszczenie przez hałas. Uszkodzeniu ulegają głównie komórki słuchowe rzęsate w ślimaku - czyli narządzie ucha wewnętrznego. W zależności od stopnia ich zniszczenia pierwszymi objawami zmian w jakości słyszenia jest cykliczny lub nieustanny szum w uszach albo dzwonienie, a także utrata zdolności słyszenia wysokich tonów oraz zdolności zrozumienia mowy w hałaśliwym otoczeniu. Towarzyszyć temu mogą również zaburzenia wzroku i utrudnienie w utrzymaniu skupienia.

Uszkodzenie słuchu może nastąpić nagle pod wpływem jednorazowego impulsu hałasu - np. wybuch petardy, pisk z głośnika, itp., lub też może następować stopniowo w wyniku długotrwałego i powtarzającego się hałasu o poziomie do 90dB - np. podczas koncertu, w czasie głośnego słuchania muzyki przez słuchawki noszone bezpośrednio w uszach, itp. Jeśli tylko przez krótki czas i rzadko jesteśmy otaczani przez taki hałas, to upośledzenie słuchu - odczucie "napięcia" w uszach, szum, niedosłyszenie - mogą być tylko chwilowym objawem, który ustąpi po chwili odpoczynku w ciszy. Niestety długotrwałe działanie takiego hałasu może trwale uszkodzić słuch. W drastycznych przypadkach wystąpienia hałasu powyżej granicy bólu może nastąpić nawet pęknięcie bębenka w uchu.

b) Uszkodzenia układu nerwowego i psychiki

Zdolność słyszenia zależy nie tylko od narządów ucha, ale również od układu nerwowego, który bezpośrednio przekazuje wrażenia słuchowe do mózgu. Dlatego też hałas intensywnie wpływa na cały skald nerwowy człowieka, a tym samym ma dostęp do jego psychiki i samopoczucia. Jest to trochę jak reakcja łańcuchowa, gdyż ingerencja w psychikę wiąże się z kolejnymi konsekwencjami, a mianowicie ograniczaniem aktywności umysłowej i ruchowej oraz osłabienie koncentracji.

Zbyt długie przebywanie w hałaśliwym miejscu lub też w otoczeniu cichych, ale jednostajnych i monotonnych dźwięków objawia się zmęczeniem, sennością lub przeciwnie rozdrażnieniem, uczuciem "obciążenia" dźwiękiem, wydłużeniem czasu reakcji, spadkiem koncentracji, a nawet niepokojem lub lękiem. Hałas, niezależnie od sposobu powstawania, natężenia i czasu trwania, powoduje dyskomfort psychiczny i jest postrzegany i odczuwany jako coś uciążliwego. Budzi ochotę pozbycia się go i uwolnienia od jego wpływu. Wielokrotnie jednostajny dźwięk, np. kapania wody z kranu, czy też tykanie zegara wprawia nas w irytację, bo rozprasza i skierowuje uwagę na siebie czasami aż do tego stopnia, że wydaje nam się, że istnieje tylko to tykanie, czy kapanie wokół nas. Ten uciążliwy dźwięk zdaje się nas otaczać.

Pod wpływem hałasu wielu ludzi popada w choroby nerwicowe, zaburzenia emocjonalne na tle napięcia nerwowego i uczucia niepokoju, a nawet psychiczne urojenia, czy inne schorzenia. Istotne jest również to, że jeśli nawet ciche dźwięki wywołują silne stany emocjonalne (np. z powodu złych skojarzeń, wspomnień związanych z danym dźwiękiem), to mogą one powodować w mózgu podobne objawy jak mocny hałas. Są to przede wszystkim zakłócenia w rytmie pracy mózgu oraz tzw. desynchronizacja procesów bioelektrycznych mózgu. Znacznym problemem wśród ludzi narażonych na długie przebywanie w hałasie jest bezsenność. Sen umożliwia spowolnienie pracy organizmu i regenerację sił. Dotyczy to przede wszystkim układu nerwowego i mózgu. Dlatego też obciążenie układu nerwowego długotrwałym oddziaływaniem hałasu, może prowadzić do jego zaburzeń, a tym samym do utrudnienia zapadania w sen. Nawet, gdy hałas jest już niesłyszalny w momencie zasypiania, to jednak układ nerwowy jest tak bardzo nim "naładowany", że trudniej jest go "uspokoić" i zregenerować.

Nawet jeśli uda się zasnąć, to sen bywa i tak niespokojny, a rano często człowiek budzi się z poczuciem zmęczenia i ciągłego niewyspania. Hałas jest szczególnie szkodliwy dla układu nerwowego małych dzieci, gdyż budzi w nich strach, poczucie zagrożenia, niepewności, płacz, jąkanie się, a nawet może wywołać padaczkę. Z punktu widzenia psychologii hałas jest dźwiękiem nieprzyjemnym i niepożądanym, powodującym drażliwość, zmęczenie całego organizmu a szczególnie osłabienie i podrażnienie słuchu. Może być nawet przyczyną wybuchu agresji, czy też znacznego stresu i wynikających z niego konsekwencji dla całego organizmu i psychiki.

c) Hałas może również powodować wiele innych zaburzeń w naszym organizmie, z chorobami wewnętrznymi włącznie. Zakłócenia pracy organizmu pod wpływem hałasu dotyczą głównie układu sercowo - naczyniowego (podwyższenie ciśnienia krwi, odczuwalne bicie i kołatanie serca, osłabienie kondycji, uderzenia krwi do głowy). Przy natężeniu 60-75 dB (standardowe natężenie hałasu w miastach) występują z niezauważalne zmiany akcji serca, ciśnienia krwi czy rytmu oddychania. Inne objawy "przedawkowania" hałasu, to uczucie duszności, mdłości, zawroty i bóle głowy, a także bóle mięśni, stawów i wiele chorób przemiany materii. Prowadzi się również badania nad wpływem hałasu na powstawanie raka. Hałas osłabia również system immunologiczny człowieka, i to w dużym stopniu. Organizm osłabiony "atakiem hałasu" wykazuje większą podatność na infekcje i rozwój różnych chorób.

Zaskakujący jest także fakt, że udowodniono wpływ hałasu na starzenie się organizmu. Odkryto, że nadmierne i długotrwałe odczuwanie skutków hałasu powoduje przedwczesne starzenie się o ok. 8 - 12 lat u co 30-tego mieszkańca dużych aglomeracji miejskich. Naukowcy alarmują również o niespodziewanych początkowo konsekwencjach użytkowania przenośnych odtwarzaczy muzycznych oraz telefonów z zestawem słuchawkowym. Często młodych ludzi dorastających "ze słuchawkami" w uszach nazywa się "pokoleniem walkmana" i alarmuje, że stają się oni pokoleniem niedosłyszącym.

Takie negatywnego skutku wprowadzenia nowinek technicznych nie spodziewano się na początku ich sprzedaży. Głównie dlatego, że przenośne odtwarzacze powstały z myślą umożliwienia słuchania muzyki np. w czasie porannego biegania, czy spaceru. Młodzi ludzie szybko jednak rozszerzyli to zastosowanie do swoich potrzeb głośnego i często bardzo długiego słuchania muzyki przez słuchawki. Jest to szczególnie popularne niestety tam gdzie i tak huk i ogólny hałas jest już zbyt duży - czyli w dużych miastach. Młodzież chcąc zagłuszyć ten wielkomiejski harmider, bombarduje uszy strumieniem dźwięku skierowanym bezpośrednio i w całości do wnętrza ucha. Na skutki takiego trendu kulturowego nie trzeba długo czekać, coraz częściej do lekarzy zgłaszają się ludzie, których słuch został znacznie osłabiony lub zdeformowany przez "nadużycie muzyki".

Subiektywna uciążliwość hałasu - to jak już wspomnieliśmy indywidualna predyspozycja do większej lub mniejszej odporności na hałas. Jest ona uzależniona od warunków fizjologicznych ucha i układu nerwowego danego człowieka, jak również jego reakcji emocjonalnych, zdolności skupienia oraz wrażliwości na drgania. Oczywiście to jak ktoś odbiera dany dźwięk, czy jeszcze jako np. muzykę czy już jako hałas, zależy również od cech samego dźwięku. A także od tego czy się go spodziewamy, czy też nie. Gdyż nagły hałas, np. głos alarmu, syreny budzi dodatkowo poczucie lęku, a nawet paniki.

Stwierdzono, że ocena hałasu przez różnych ludzi zależy także od ich wieku, stanu zdrowia, nastroju i odporności na stres. Bardzo często zdarza się, że sami czujemy, iż w zależności od samopoczucia lepiej lub gorzej znosimy te same hałasy i odgłosy. Duże znaczeni ma tutaj również czy jesteśmy zmęczeni czy też nie.

Wszystkie te czynniki powodują trudności w ocenie rzeczywistego zagrożenia nadmiernym hałasem - tzw. "skażenie hałasu". W celu podjęcia działań ograniczających hałaśliwość danego terenu wykonuje się jego ocenę akustyczną, którą następnie konfrontuje się z opinią społeczeństwa badanego terenu. W ten sposób ustala się poziom hałasu, który przez ogół jest już uznawany za drażliwy hałas. I dąży się do obniżenia go poniżej tej granicy. Jest to bardzo istotne zarówno w strefach mieszkalnych jak również w miejscach pracy, gdyż hałas powodując zmęczenie, osłabia postrzeganie człowieka, jego refleks, koncentrację i spostrzegawczość, co w razie zagrożenia życia lub zdrowia może spowolnić reakcje obronne człowieka. Nawet sygnały ostrzegawcze mogą być słabo słyszalne z powodu zagłuszenia przez hałas i wolniejsza reakcję ludzi na ich pojawienie się.

Stwierdzono, że grupa ludzi najbardziej narażona na niekorzystny wpływ oddziaływania hałasu są ludzie młodzi i małe dzieci. Szczególnie narażone są osoby, u których w rodzinie występuje niedosłuch, osoby długo przebywające w głośnym otoczeniu, leczone lekami potencjalnie uszkadzającymi słuch, cierpiące na stany zapalne uszu, szumy uszne i nadwrażliwość słuchową. U osób tych osłabienie słuchu może postępować bardzo szybko, a istniejące już wady słuchu mogą się znacznie pogłębić. Hałas bardzo negatywnie wpływa również na kształtowanie się i rozwój umysłowy dzieci, przebywających w pomieszczeniach zbytnio nagłośnionych. Mogą mieć częste kłopoty ze skupieniem uwagi, a nawet poprawną nauką mówienia, czytania i myślenia. Hałas może się odbić również na ich psychice, powodując nadwrażliwość, a nawet tendencje do okazywania agresję. Dorośli ludzie najbardziej narażeni na bezlitosne skutki hałasu, to neurotycy. Szacuje się, że ponad pół miliona Polaków ma uszkodzony słuch, i zjawisko to przybrało postać choroby zawodowej i to na szeroka skalę.

2.NAJCZĘŚCIEJ SPOTYKANE RODZAJE HAŁASÓW W ŻYCIU CODZIENNYM

Natężenie dźwięku występujące w różnych sytuacjach i jego wpływ :
* 10 dB oddech, szept- zmęczenie długotrwałym hałasem
* 20 dB szum liści- zmęczenie długotrwałym hałasem
* 35 dB cicha muzyka- zmęczenie długotrwałym hałasem,
* 45 dB rozmowa - zmęczenie długotrwałym hałasem,
* 50 dB nowoczesny samochód - zakłócenie odbioru mowy,
* 55 dB suszarka dobrej jakości - zaburzenia snu, drażliwość na ten dźwięk
* 60 dB odkurzacz dobrej jakości - skurcz naczyń krwionośnych, osłabienie słuchu, rozdrażnienie długotrwałym czasem oddziaływani tego dźwięku
* 75 dB nowoczesny samochód - rozdrażnienie, narastanie wrogości i agresji,
* 80 dB klakson - narastanie wrogości i agresji,
* 85 dB uszkodzony kran, wnętrze standardowo wyciszonego samochodu - poziom szkodliwy dla zdrowia,
* 90 dB przerwa w szkole - zakłócenie systemu nerwowego,
* 95 dB odkurzacz typowy - zakłócenie systemu nerwowego,
* 110 dB trzaskające drzwi windy - zakłócenie systemu nerwowego,
* 120 dB silnik samolotowy - zakłócenie systemu nerwowego,
* 130-160 dB wybuch petardy - granica bólu.

Hałas osiedlowy i mieszkaniowy

Wielu z nas żyje w mieszkaniach na różnorodnych osiedlach. Potocznie przyjęło się określać standard akustyczny osiedli określeniem "ciche, spokojne osiedle" lub "hałaśliwe". Hałas osiedlowy powodują zarówno czynniki zewnętrzne jak i wewnętrzne. Do zewnętrznych należą: ruch samochodów, wywóz śmieci, zaopatrzenie sklepów i firm, praca zakładów usługowych, itp. Sytuację pogarsza często fakt, że firmy budujące osiedla, chcąc maksymalnie zaoszczędzić na inwestycji (bądź też z powodu zbyt wysokich cen gruntów) dosłownie "upychają" bloki jedne obok drugiego, zachowując jedynie przepisową odległość. Między blokami brakuje wolnej przestrzeni jak również zieleni, która zwiększałaby estetykę, czystość i komfort życia na osiedlach. A także wygłuszała odgłosy odbijające się między zbyt blisko osadzonymi blokami.

Natomiast wewnętrzne źródła hałasu to przede wszystkim odgłosy z instalacji wodno - kanalizacyjnych, hydroforów, centralnego ogrzewania, szybów wind, czy zsypów. Często się zdarza, że dodatkowo nasz spokój zakłócają również zbyt cienkie lub niesolidne ściany, "wtajemniczające" nas w życie sąsiadów. Czasem w nocy w blokach można bez problemu usłyszeć, ze ktoś np. westchnął na klatce schodowej lub kichnął u siebie w mieszkaniu.

Według polskiej normy, poziom hałasu pochodzący od instalacji i urządzeń budynku może wynosić w ciągu dnia 30-40 dB , nocą 25-30 dB. Często jednak mija się to z rzeczywistością.

Hałas komunikacyjny

Największym źródłem hałasu w życiu codziennym jest jednak komunikacja. Tym bardziej, że od kilkunastu lat, a szczególnie w ostatnim czasie następuje gwałtowny rozrost infrastruktury miejskiej, za którą jednak nie nadąża budowa i modernizacja drożnych dróg miejskich, obwodnic i autostrad. Tymczasem wzrasta i tak duża już liczba osób mieszkających w miastach i oczywiście liczba samochodów, a także linie tramwajowe i metra. Coraz bardziej rozbudowują się również lotniska, ze względu na zwielokrotnienie ilości pasażerów zarówno biznesowych i turystycznych jak i emigracyjnych, poszukujących pracy poza własnym krajem. A także ze względu na większą dostępność i opłacalność podróży samolotem, ze względu na rozpowszechnienie tzw. tanich linii lotniczych. Wszystkie te czynniki powodują, że życie w dużych miastach jest często bardzo męczące i uciążliwe, głównie ze względu na spaliny i nieustający hałas.

W połączeniu z hałasem mieszkaniowo - osiedlowym, człowiek w mieście skazany jest na nieustanne obcowanie z nieprzyjaznymi dźwiękami. Na dodatek jego źródła przemieszczają nie tylko w obrębie handlowym, czy przemysłowym miasta, ale z oczywistych względów komunikacja miejska musi mieć również dostęp do przestrzeni osiedlowych. W ten sposób człowiek chcąc udogodnić sobie transport, sam skazuje siebie na hałas środków tego transportu. I chociaż znacznie unowocześniono akustykę pojazdów, zarówno kołowych jaki szynowych, to jednak wzrost ich natężenia ruchu wyrównał poziom wytwarzanego przez nie hałasu, a może już nawet wyprzedził rankingi sprzed lat. Przybywa również źródeł hałasu, poruszających się innymi trasami, naziemnymi- tramwaje (dodatkowy hałas - pisk w lecie powodowany rozszerzalnością temperaturową torów), a także powietrznymi, czyli samoloty. Wszystko byłoby dobrze, gdybyśmy mogli zburzyć dotychczasowe miasta i w oka mgnieniu odbudować je według nowych planów uwzględniających zapotrzebowanie współczesnego człowieka na komunikację jak również spokój i ciszę. Ale niestety musimy brnąć w tym co mamy, i starać się jak najbardziej osłaniać przed skutkami nadmiernego hałasu miast.

Zwalczanie hałasu polega głównie na eliminacji źródeł lub ograniczaniu emisji oraz izolowaniu miejsc pobytu ludzi od uciążliwych sygnałów akustycznych. W tym celu prowadzi się wiele działań na szeroką skalę. W wielu w miastach, szczególnie wzdłuż głównych dróg wzniesiono osłony przed hałasem i wciąż buduje się nowe. Znaczne efekty dają również obwodnice wokół miast, oddalające od terenów mieszkalnych trasy przejazdów samochodów z innym miejscem docelowym. W szczególności pojazdów spedycyjnych o znacznej ładowności i dużej emisji hałasu. Takie rozwiązanie daje dodatkowy efekt w postaci mniejszych zniszczeń dróg w samym mieście, a przecież ich stan techniczny również bardzo mocno wpływa na emisję hałasu. Bolączką polskich dróg jest nie tylko często katastrofalny stan ich nawierzchni, ale przede wszystkim brak autostrad. Wszystko to wpływa na przeciążenie istniejących połączeń komunikacyjnych i znane każdemu z nas korki, a co za tym idzie ogromne ilości spalin i przede wszystkim warkotu, pisku i innych dokuczliwych odgłosów.

Najczęściej sami jesteśmy już tak zabiegani i przyzwyczajeni do huku wokół nas, ze wydaje się nam, iż nie zauważamy już tego harmideru. Ale gdy wracamy do domu i możemy chwilkę odpocząć, czujemy jak nasz organizm odreagowuje wszystkie bodźce, którymi był do tej pory obciążony. Natomiast gdy jesteśmy zmęczeni lub chorzy, stajemy się bardziej czuli i drażliwi na hałas. Miejski gwar jest wtedy bardzo nużący, a nawet denerwujący.

Przyjrzyjmy się teraz jakie poziomy dźwięku emitują poszczególne środki komunikacyjne:
* motocykl: 79-87 dB
* samochód osobowy: 75-84dB
* samochód ciężarowy: 83-93dB
* autobus: 86-92dB
* traktor: 85-92dB
* tramwaj: 70-95dB
* samolot: 74-108dB
* pociąg: 79-95dB

Hałas przemysłowy

Praktycznie każde urządzenie w czasie pracy wydaje jakiś odgłos, mniej lub bardziej intensywny. Jeżeli do obsługi danej maszyny konieczny jest bezpośredni udział człowieka, to niestety ma to bardzo niekorzystny wpływ na jego zdrowie. Częste przypadki upośledzenia słuchu, a nawet i jego utraty w miejscach pracy, uświadomiły konieczność ocenienia szkodliwości hałasu w rozróżnieniu na różne zawody i czas pracy w hałasie.

Na podstawie zgromadzonych danych stwierdzono, że hałas szkodzi głównie pracownikom przemysłu: ciężkiego, lekkiego, maszynowego, budowlanego i chemicznego.

Najbardziej szkodliwe narzędzia i poziom wytwarzanego przez nie hałasu w zależności od zakładu przemysłu ciężkiego:
* Najbardziej intensywny hałas emitują narzędzia udarowe i pneumatyczne, takie jak: młoty, szlifierki, przecinaki, kątowniki, narzędzia do usuwania korozji i nitowania - poziom hałasu 100-134 dB (A). Tylko nieco cichsze są kompresory, sprężarki, dmuchawy i różnego rodzaju pompy czy wentylatory - wytwarzają one hałas o poziomie 95-110 dB (A).
* W wydziałach walcowni, tłoczni itp. Stosowane narzędzia, to głównie: walcarki, prostownice, ciągarki hałaśliwe w zakresie 90-110 dB (A) oraz piły tarczowe i nożyce emitujące hałas 96-115 dB (A).
* W hutach najgłośniejsze są wszelkie urządzenia związane z rurociągami, nadmuchami, nagrzewnicami oraz innymi maszynami umożliwiającymi odpowiednie działanie huty - ich hałaśliwość utrzymuje się w zakresie 100-120 dB (A).
* W zakładach energetycznych
* W walcowniach hałas powstaje głównie w obrębie klatek walcowniczych, a także w czasie transportu materiału i systemach napędu wszystkich maszyn - głośność wynosi tam od 90 do 113 dB (A). W piecach grzewczych hałasują również dysze paliwowe i powietrzne - od 98 do 105 dB (A).
* W kopalniach Praca w górnictwie nieodzownie łączy się z hałasem. Największy huk (powyżej granicy bólu) powstaje w momencie kontrolowanych detonacji materiału kopalnianego (oczywiście zdarzają się również niezwykle groźne, przypadkowe wybuchy metanu). Również pozostałe prace górnicze emitują hałas - kucie, wydobywanie głazów, załadunek na wozy, transport surowca na powierzchnię, itp. Wszystkie te odgłosy wahają się w granicach od 85 do 108 dB (A).
* W odlewniach panuje hałas rzędu 90 - 106 dB (A), a jego źródłem są kraty do wybijania odlewów, maszyny służące do formowania odlewów, a także cały zespół narzędzi do czyszczenia odlewów
* W stoczniach ponownie mamy do czynienia z dużą ilością narzędzi udarowych i pneumatycznych. Budowa statków odbywająca się w halach, a także montaż na pochylniach, czy też w tzw. "suchym doku", wymaga ciągłego stosowania młotków ręcznych i maszynowych oraz wszelkiego rodzaju wycinarek, szlifierek i szczotek pneumatycznych. Praca w takich warunkach naraża budowniczych na hałas rzędu 90-127 dB (A).

W przemyśle maszynowym - średni poziom hałasu sięga od 100 do 125 dB (A), jego źródłem są odpowiednio:
* silniki, często nie posiadające układu tłumienia hamowania oraz narzędzia do obróbki plastycznej- poziom hałasu: 92-120 dB (A).
* hale kuźni pracują głównie z wykorzystaniem ciężkich gilotyn i pras (hałas: 96-115 dB (A)) oraz młotownic, które w czasie pracy emitują dźwięki o poziomie głośności do 120 dB (A).

W przemyśle drzewnym:
* całość produkcji opiera się na obróbce drewna, która jest jednym z najbardziej hałaśliwych procesów przemysłowych, gdyż wymaga ciągłego stosowania pił tarczowych i taśmowych oraz heblarek i urządzeń wyrównujących powierzchnię ciętego drewna. Wytwarzają one hałas rzędu 98-115 dB (A).

W przemyśle lotniczym i motoryzacyjnym źródłem hałasu są głównie:
* montażownie - 102-116 dB (A), gdzie przy pomocy narzędzi (głownie pneumatycznych) przeprowadza się obróbkę materiału, a także prostowanie lub wyginanie prętów oraz blach będących elementami konstrukcji samolotu, samochodu lub innych pojazdów.
* Narzędzia do produkcji śrub i kabli. Izolacja kabli najczęściej wykonywana jest z porcelany, którą obrabia się przy pomocy hałaśliwych urządzeń: kruszarek szczękowych (110 dB (A), młynów kulowych (97 dB (A)) oraz sit wibracyjnych (110 dB (A)). Natomiast przy produkcji śrub, do formowania ich "łebków" stosuje się kleparki wytwarzające hałas o poziomie głośności 95 - 100 dB (A).
* skręcarki i oplatarki o poziomie hałasu około 100 dB (A).

W budownictwie

Również i w budownictwie największy hałas powodują urządzenia pneumatyczne i udarowe, (wiertarki, młoty, itp.), a także "ciężki" sprzęt, taki jak: dźwigi, koparki, podnośniki, walce, ciężarówki i inne pojazdy transportujące materiały budowlane.

Szczególnie trudne warunki, pod względem hałasu podczas wykonywania pracy, panują w kamieniołomach. Stosowane tam wiertnice górnicze oraz inne narzędzia do rozłupywania skał wydzielają dźwięki o poziomie głośności od 98 do 120 dB (A).

Jak widać, hałas jest obecny prawie wszędzie tam, gdzie człowiek wykonuje pracę, szczególnie, gdy używa do tego specjalnych mechanicznych narzędzi. Dlatego też w zakładach pracy o szczególnym nasileniu hałasu, powinno się bardzo ściśle przestrzegać norm, dotyczących maksymalnego poziomu hałasu oraz czasu pracy w trudnych warunkach. Wiemy już, że zbyt długa ekspozycja na oddziaływanie dźwięku może powodować wiele niekorzystnych, a nawet chorobotwórczych zmian w organizmie człowieka. Na dodatek zmęczenie pracowników może prowadzić do wielu niebezpiecznych wypadków, gdyż nadmierny lub zbyt długotrwały hałas znacznie osłabia zdolność koncentracji, wydajność wykonywanej pracy oraz reakcję na inne bodźce - nawet alarmowe. Utrudnia również komunikację werbalną. W sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia, pracownik może być na tyle zagłuszony przez hałas i zmęczony, że zbyt późno zareaguje na sygnały ostrzegawcze, lub nawet ich nie zauważy. Często samo zmęczeni hałasem powoduje popełnianie błędów przez pracowników, co również może prowadzić do uszczerbku na zdrowiu, a nawet trwałego kalectwa, czy śmierci.

Szacuje się jednak, że mimo to ok. 15% pracowników w Polsce pracuje w ciągłym hałasie. Na dodatek ogromna ilość osób poddawana jest działaniu hałasu powyżej dopuszczalnej normy: w zakładach przemysłu lekkiego (21,5 %), przemysłu ciężkiego (12,5 %), w hutach (11%), w budownictwie (10,5 %), w górnictwie (9,6 %), w leśnictwie i przemyśle drzewnym (10%), a w pozostałych gałęziach przemysłu (8,5%). Według danych z 2003 roku najwięcej osób o nabytym zawodowym ubytku słuchu, to pracownicy górnictwa (173 osoby/1000przebadanych), sektora budowlanego (92/1000), budownictwa sprzętu transportowego (75/1000), produkcji maszyn i urządzeń (62/1000), produkcji metalowych wyrobów gotowych - już bez maszyn (40/1000).

Pocieszający jest jedynie fakt, ze ilość osób cierpiących na tę chorobę zawodową z roku na rok się zmniejsza. Wynika to ze znacznej modernizacji procesów technologicznych, pod względem bezpieczeństwa, jak również po części z likwidacji wielu zakładów produkcyjnych i wydobywczych oraz redukcji zatrudnienia - np. w górnictwie. Już w roku 2005 sytuacja wyglądała nieco inaczej. Najwięcej pracowników z zawodowym ubytkiem słuchu liczyły zakłady przetwórstwa przemysłowego, następnie górnictwo, budownictwo, transport i łączność, a na końcu rolnictwo i leśnictwo.

Największa liczba osób zagrożonych nadmiernym hałasem pracuje w województwach:
* śląskim - gdzie stwierdzono, że 350 osób na 1000 badanych cierpi na uszkodzenia słuchu - jako skutek uboczny pracy w hałasie.
analogicznie
* wielkopolskim - 55osób na1000 cierpi na zawodowy ubytek słuchu,
* dolnośląskie poniżej 45 osób na1000 cierpi na zawodowy ubytek słuchu,
* małopolskie 45 osób na1000 cierpi na zawodowy ubytek słuchu,
* pomorskie 75 osób na1000 cierpi na zawodowy ubytek słuchu.

W wymienionych województwach szczególne zagrożenie hałasem skupia się wokół obszarów typowo przemysłowych i związane jest bezpośrednio z lokalizacją zakładów produkcyjnych, kopalń, itp.

Dodatkowym zagrożeniem w środowisku pracy jest hałas o częstotliwościach, które nie są słyszalne dla człowieka, a mimo to wywierają równie niekorzystny wpływ na organizmy żywe jak hałas słyszalny. Tym "tajemniczym wrogiem" są hałasy o bardzo niskich częstotliwościach (poniżej 20 Hz ) - infradźwięki oraz o bardzo wysokich częstotliwościach (powyżej 20kHz)- ultradźwięki.

Infradźwięki są emitowane przez:
* urządzenia przepływowe - młoty, sprężarki, dmuchawy i wentylatory stosowane w przemyśle,
* duże masy wody - np. w zaporach, kanałach, powietrzu - co wywiera niekorzystny wpływ na pracujących w transporcie wodnym jak i lotnictwie.

Działanie infradźwięków - rozchodzą się na bardzo duże odległości i powodują hałas o poziomie ok. 135dB. PO przekroczeniu tej wartości mogą zaburzać pracę narządów wewnętrznych, tkanek i komórek w wyniku wywoływania zjawiska rezonansu w ludzkim ciele.

Ultradźwięki są emitowane przez:
* niektóre maszyny stosowane w przemyśle, budownictwie czy nawet włókiennictwie - lutownice ultradźwiękowe, palniki, narzędzia pneumatyczne, itp.

Ultradźwięki mają oprócz tego szerokie zastosowanie w wielu technologiach przemysłowych i spożywczych, ale wymagają bardzo dużej ostrożności, odpowiedniego stosowania i szczególnej troski o zachowanie norm dopuszczalności nasilenia ich działania.

Normy dopuszczalnych poziomów hałasu oraz czasu ekspozycji na jego działanie:

Na stanowiskach pracy obowiązuje rozporządzenie Ministra Pracy, Pracy i Spraw Socjalnych, które określa dopuszczalny poziom hałasu, w zależności od charakteru wykonywanej pracy. Właściwa ocena szkodliwość hałasu bierze pod uwagę nie tylko jego natężenie, ale również: czas oddziaływania hałasu oraz jego maksymalną i minimalną wartość w badanym miejscu.

Ustalenia określają, że:
* dzienna ekspozycja 8 godzinna nie może przekraczać poziomu hałasu o wartości 85 dB,
* ekspozycja tygodniowa (7 x po 8 godzin) nie może przekraczać 85 dB na dzień
* dopuszczalny poziom dźwięku typu A wynosi 115 dB,
* dopuszczalny poziom dźwięku typu C wynosi 135 dB.
* Jeżeli praca wymaga przebywania w hałasie powyżej 85dB, to czas jej trwania musi być krótszy lub zawierać kilka przerw bez ekspozycji na hałas. I tak w zależności od poziomu dźwięku A, dopuszczalna jest:
o ekspozycja na hałas o poziomie 85dB trwająca 8 godz
o ekspozycja na hałas o poziomie 90 dB trwająca 4 godz
o ekspozycja na hałas o poziomie 95dB trwająca 2 godz
o ekspozycja na hałas o poziomie 100dB trwająca 1 godz
o ekspozycja na hałas o poziomie 105dB trwająca 30 min
o ekspozycja na hałas o poziomie 110dB trwająca 15 min
o ekspozycja na hałas o poziomie 115dB trwająca 7,5 min

* jeżeli praca wymaga narażania na hałas o zmiennym poziomie, to należy obliczyć tzw. ekwiwalentny poziom hałasu - dla każdego zarejestrowanego poziomu natężenia hałasu określa się stosunek dopuszczalnej ekspozycji na ten hałas do czasu ekspozycji na jego działanie. Następnie sumuje się tak obliczone ilorazy i jeśli wartość tej sumy jest większa od 1, to stwierdza się przekroczenie normy.

Wibracje

Oprócz zagrożenia hałasem bardzo istotne jest również niebezpieczeństwo, którego źródłem jest zjawisko często towarzyszące hałasowi. Już w pradawnych czasach, człowiek uderzając np. kamieniem o kamień zauważył, że czynność ta wywołuje nie tylko odgłos, ale i specyficzne drgania, które przenoszą się na ciało i wywołują dziwne uczucie mrowienia. Są to tzw. wibracje.

Z czasem, gdy człowiek udoskonalił swoje narzędzia był coraz bardziej poddawany działu wibracji w czasie pracy np. kilofem, młotem czy toporem. Gdyż metalowe końcówki tych narzędzi podczas uderzenia w twardy materiał jeszcze mocniej przenoszą drgania, poprzez rękojeść do rąk człowieka. Jednak początkowo nie zauważano zbyt wielkiego wpływu wibracji na zdrowie, ze względu na stosunkowo krótki czas pracy narzędziami, które je wywoływały. Odczuwanie ubocznych skutków powstawania wibracji przyniósł gwałtowny rozwój cywilizacji i technologii - masowe prace z wykorzystaniem maszyn, pojazdów i innych urządzeń, szczególnie pneumatycznych i udarowych, a także głośników o dużej mocy, (np. na koncercie, na dyskotece) oraz wielu konstrukcji budowlanych drogowych przenoszących drgania i wibracje (np. w halach produkcyjnych szczególnie zbyt słabo umocowane urządzenia, w czasie pracy przenoszą drgania na podłogę lub człowieka, który je obsługuje.).

Źródłem wibracji są również wszelkie wstrząsy, tąpnięcia, itp. Czyli doświadczamy ich gdy jedziemy konno lub samochodem, gdy przejeżdża obok nas ciężki pojazd, gdy pracuje koparka, spychacz, lub gdy ktoś trzaśnie drzwiami, przesuwa meble, itp. (szczególnie w blokach). Wszelkie wstrząsy i wibracje bardzo negatywnie wpływają na organizm człowieka, niestety są nieodzownym zjawiskiem w wielu procesach technologicznych. Dlatego też naszym zadaniem jest jak największe ograniczanie ich wpływu na nasze zdrowie, nie tylko w miejscu pracy, ale również w domu i w miejscach wypoczynku.

Wpływ wibracji na zdrowie człowieka:

Łagodny i sporadyczny kontakt ze źródłem wibracji powoduje zaburzenia czynności układu nerwowego w postaci zmęczenia, znużenia, kłopotów z zasypianiem i ogólnego rozdrażnienia. Silne oddziaływanie wibracji jest przenoszone do organizmu głównie poprzez drgania układu kostnego, a w szczególności kręgosłupa i dalej na narządy wewnętrzne. Objawy szkodliwości wibracji to głównie:
* choroba lokomocyjna - w wyniku drgań głowa poddawana jest ruchom rotacyjnym, które powodują zawroty głowy, zachwianie układu równowagi, a w konsekwencji niedługo trzeba czekać na reakcję również i układu pokarmowego w postaci wymiotów.
* Bóle kręgów szyjnych, mięsni karku i całej tylnej części głowy - szczególnie u kierowców, jako reakcja na próby okiełznania nadmiernych ruchów głowy w czasie odczuwania drgań. Gdy mamy tu do czynienia z wibracją skierowaną poziomo, to jej skutki są mocniej odczuwane na siedząco niż na stojąco.
* Pogorszenie ostrości widzenia, zmniejszenie pola widzenia oraz możliwości dokładnego rozróżniania barw - efekt drgań już przy częstotliwości 20-40Hz lub 60-90 Hz.
* Wibracje przenoszone do wnętrza organizmu mogą znacznie zaburzyć pracę, a nawet położenie narządów wewnętrznych: żołądka, trzustki, wątroby, itp.
* Deformacja kręgosłupa i całego i innych elementów układu kostnego, szczególnie u ludzi poniżej 21 roku życia, gdyż nie mają oni jeszcze całkowicie skostniałego szkieletu. Dlatego obowiązuje zakaz zatrudniania do prac z urządzeniami wibracyjnymi do 21 lat.
* Ogólne odczuwanie nudności i skłonność do wymiotów, jak przy chorobie morskiej.
* Dodatkowe zagrożenie hałasem towarzyszącym wytwarzaniu wibracji.

Podsumowanie negatywnych skutków hałasu i wibracji na życie i zdrowie człowieka oraz środowisko naturalne i rozwój gospodarczy:

Wpływ na człowieka:
* Pogarszanie stanu zdrowia, przyczyna wielu chorób (również zawodowych) i kalectwa narządu słuchu, mowy, równowagi.
* Zmniejszanie aktywności i wydajności działań człowieka
* Pogarszanie warunków pracy
* Ograniczanie możliwości komunikacji werbalnej
* Zakłócanie odbioru sygnałów dźwiękowych, a nawet optycznych
* Obniżanie koncentracji, uwagi, a tym samy podnoszenie ryzyka niebezpiecznych wypadków
* Powodowanie zmęczenia, znużenia, frustracji, a nawet agresji
* Zaburzenia psychologiczno - społeczne, wzrost izolacji od kontaktów międzyludzkich wśród mieszkańców miast.

Wpływ na środowisko naturalne:
* Zmniejszanie obszarów potocznie nazywanych "rezerwatami ciszy"
* Zakłócanie spokoju terenów rekreacyjnych, uzdrowisk, itp.
* Wymuszanie zmiany naturalny zachowań zwierząt - np. zwierzęta emigrują z terenów zbyt hałaśliwych, wychowują mniej potomstwa, odczuwają stany lękowe, krócej żyją, itp.

Wpływ na gospodarkę:
* Zmniejszanie atrakcyjności i przydatności terenów o zbyt dużym nasileniu hałasu i wibracji
* Konieczność zatrudniania większej ilości pracowników zmianowych, ze względu na przestrzeganie norm długości czasu pracy w warunkach szkodliwych
* Szybsze zużycie wielu urządzeń, a także konstrukcji budowlanych i drogowo - mostowych
* Utrata pracowników dotkniętych chorobami zawodowymi, okaleczonych w wypadkach na skutek przemęczenia trudnymi warunkami pracy. Konieczność wypłacania zasiłków, rent, itp.
* Negatywny wpływ na jakość i trwałość wyrobów przemysłowych
* Wyższe koszty technologii ze szczególnym naciskiem na ochronę przed wibracjami i hałasem

Współczesny świat obfituje w niesamowite możliwości techniczne, technologiczne, medyczne i wiele, wiele innych, ale niesie ze sobą również o wiele więcej zagrożeń zdrowia i życia, niż to było jeszcze 100, lub 200 lat temu. Zagrożenie to ma różne źródła, a jednym z bardzo istotnych, chociaż często pochopnie bagatelizowanym jest hałas i towarzyszące mu wibracje.

Zagrożenie hałasem jest bardzo powszechnym zjawiskiem na całym świecie. Szacuje się, ze w Europie ok. 100 mln mieszkańców z 728 mln jest zagrożona hałasem (dane z 2005r.). W Polsce 13 mln mieszkańców (z 38,6 mln), a pracowników 212 tys. Najgorsze jest to, że jesteśmy narażeni na negatywny wpływ wielu bodźców dźwiękowych prawie przez cały dzień, a nawet nocą. Wielu z nas pracuje w szkodliwych warunkach, w fabrykach, maszynowniach, hutach, kopalniach, itp., gdzie wpływ hałasu i wibracji na zdrowie jest ewidentny i objawia się w wielu chorobach, a nawet trwałych uszczerbkach na zdrowiu. Często jednak zapominamy, ze nie tylko takie miejsca są dla nas szkodliwe. Również i gro osób, które pracują w biurach, urzędach, itp. Jest narażonych na wiele czynników drażniących psychikę i pogarszających ogólne samopoczucie. Jest to winą powszechnej komputeryzacji stanowisk pracy oraz zmasowaną obecnością różnego rodzaju maszyn biurowych, skupionych często na niewielkiej powierzchni.

Niestety narażenie na szkodliwość hałasu nie kończy się z momentem wyjścia z pracy. Niekiedy można powiedzieć, że wtedy dopiero się zaczyna. Ruchliwe i zatłoczone ulice, ogromna ilość pojazdów, przeludnienie wielu miast, itp. - to ciąg dalszy bodźców zatruwających nam życie. Nawet już w mieszkaniach często dokucza nam hałas osiedlowo - mieszkaniowy, a nocą chociaż dużo słabszy, to jednak jest wciąż obecny tzw. szum miejski. Jeśli do tego dodamy jeszcze ogólną tendencję do szybkiego tempa życia, stwierdzimy, że aby od tego wszystkiego odpocząć potrzeba nam przede wszystkim ciszy i spokoju. Jeśli możemy wyjechać gdzieś na wieś lub inne zaciszne miejsce, to z pewnością pomoże nam to zregenerować siły. Jednak ważne jest również szukanie rozwiązań i metod dających długotrwałe efekty - w zakresie stłumienia znacznej części otaczających nas hałasów i wibracji. Służą temu różnorodne programy (techniczne, organizacyjne oraz mające na celu ochronę jednostki) i badania czynione na całym świecie.

OCHRONA PRZED HAŁASEM

Ochrona przed hałasem powinna obejmować kompleksowe działania różnych służb publicznych, pracodawców jaki samych pracowników, czy użytkowników np. komunikacji miejskiej, itp. Istotne jest również to, aby brać pod uwagę wszelkie aspekty szkodliwości wpływu hałasu i wibracji.

W pracy:

Jeżeli pracujemy w środowisku szczególnego zagrożenia słuchu, to dbajmy o niego jak najlepiej. Najprostszy sposób to noszenie nauszników lub specjalnych słuchawek ochronnych. Spróbujmy również sprawdzić czy nie ma możliwości stłumienia chociaż trochę odgłosów wydawanych przez maszyny, przy których pracujemy. A także czy są one dobrze przytwierdzone do podłoża, tak aby nie przenosiły drgań na całe pomieszczenie. Ulgę dla naszych uszu przyniesie również takie ustawienie urządzeń, aby emitowane przez nie dźwięki nie nakładały się, szczególnie w miejscach pobytu ludzi.

Znaczne korzyści przynosi również grupowanie najbardziej hałaśliwych urządzeń w specjalnych pomieszczeniach, gdzie dokonuje się ich automatyzacji - przez to ogranicza się ilość osób potrzebnych do ich obsługi, a te których obecność jest nieodzowna wyposaża się w specjalne zabezpieczenia i minimalizuje czas pracy ich zmiany. Warto również montować ekrany i panele pochłaniające dźwięki. A najlepiej zmniejszać jak to tylko możliwe źródła hałasu i wibracji. Każdy zakład, fabryka, firma produkcyjna maja obowiązek zabezpieczać przed hałasem nie tylko sowich pracowników, ale również środowisko sąsiadujące z ich terenem. Tak aby procesy technologiczne zakładu nie przekraczały norm natężenia hałasu w danej okolicy.

W biurowcach należy dostosowywać ilość pomieszczeń i rozmiar zajmowanej powierzchni do ilości pracowników i wykorzystywanych urządzeń biurowych.

W mieście i w mieszkaniach:

W ośrodkach miejskich o szczególnym nasileniu hałasu prowadzi się szereg przeciwdziała temu zjawisku. Oczywiści Ew zależności od środków finansowych danego miasta, realizowane są na większą lub mniejszą skalę budowy urbanistycznych ekranów pochłaniających nadmiar dźwięków, a także wprowadza się zmiany w planach zagospodarowania terenów miejskich, tak aby wyciszyć już istniejące osiedla, a nowe dostosować do wymogów i norm (rozplanowanie ulic i właściwe umiejscowienie bloków mieszkalnych). Wspominaliśmy już wcześniej o pozytywnych efektach budowy obwodnic miast, odciążających komunikację w obrębie miasta.

W komunikacji kolejowej można zastosować z kolei tzw. podtorza antywibracyjne, znacznie ograniczające drgania głownie w tramwajach. Istotne są również jak największe psy zieleni, wały izolujące od dróg, itp. A także właściwe rozwiązania architektoniczne w budowie wyciszonych mieszkań. Stosowanie dobrej jakości materiałów budowlanych, zakładanie dźwiękoszczelnych okien i nie zakłócających spokoju instalacji wewnątrz budynków mieszkalnych i biurowców. Również wyposażenie samych wnętrz w pochłaniające dźwięki przedmioty (obrazy na ścianach, dywany) przynosi efekt wyciszenia i poczucia większego komfortu.

Programy ochrony środowiska przed hałasem i wibracjami realizuje się poprzez kompleksowe badania poziomu zakłóceń akustycznych w poszczególnych miejscach kraju. Na ich podstawie opracowuje się specjalne mapy akustyczne, głównie dla obiektów szczególnie hałaśliwych - jak lotniska, fabryki, czy też całe miasta. Umożliwia to ewidencję najbardziej szkodliwych punktów oraz określenie norm dopuszczalności poziomu hałasu dla danych obszarów lub też miejsc pracy czy zamieszkania ludności.

Przeprowadza się również kontrole na różnych stanowiskach pracy i mobilizuje pracodawców hałaśliwych zakładów, do podjęcia działań wyciszających źródła wibracji i hałasu poniżej dopuszczalnych norm. Ogranicza się dostęp do terenów, na których szkodliwość niepowołanych dźwięków jest zbyt duża i niemożliwa do wyeliminowania. Jak również zabezpiecza się prawnie tereny mieszkalne przed potencjalnym sąsiedztwem uciążliwych obiektów. Jest to szczególnie istotne w planach zagospodarowania terenów i wydawaniu pozwoleń na budowę różnego rodzaju obiektów. We właściwym zarządzaniu ochroną środowiska z uwzględnieniem wpływu hałasu zasadnicza rolę odgrywają również: polityka państwa oraz ustawy regulujące przepisy dotyczące środowiska naturalnego i jego ochrony.

J.Matusiewicz
www.bryk.pl