Przepisy prawne i normy dotyczące hałasu

Wymagania dotyczące ochrony przed hałasem w środowisku pracy są zawarte w dyrektywach Unii Europejskiej i zharmonizowanych normach europejskich oraz w przepisach krajowych wdrażających postanowienia tych dyrektyw i polskich normach stanowiących oficjalne tłumaczenia norm europejskich. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione i omówione w skrócie podstawowe akty prawne.

Minimalne wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników w miejscu pracy związane z narażeniem na hałas zawarto w dwóch tzw. dyrektywach socjalnych.

Są to:

- dyrektywa 86/188/EWG dotycząca ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy,
- dyrektywa 2003/10/WE w sprawie minimalnych wymagań ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na czynniki fizyczne (hałas).

Na ich podstawie państwa członkowskie mogą ustalić własne, wyższe standardy krajowe. Dyrektywa 2003/10/WE z dniem 15 lutego 2006 r. zastąpi dyrektywę 86/188/EWG.

W dyrektywie 86/188/EWG dotyczącej ochrony pracowników przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas podczas pracy określono:
- podstawowe wielkości charakteryzujące hałas w środowisku pracy oraz ich wartości dopuszczalne,
- obowiązki pracodawców wynikające z zagrożenia hałasem w miejscu pracy i z przekroczenia odpowiednich wartości dopuszczalnych,
- obowiązki pracowników wynikające z zagrożenia hałasem w miejscu pracy i z przekroczenia odpowiednich wartości dopuszczalnych.

Postanowienia zawarte w dyrektywie 86/188/EWG zostały wprowadzone do następujących przepisów krajowych:
- rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy [12],
- rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [10],
- rozporządzenia ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy [8].

W rozporządzeniu ministra pracy i polityki socjalnej z 26 września 1997 r. [10] określono obowiązki pracodawców w zakresie zapewnienia pracownikom ochrony przed zagrożeniami związanymi z narażeniem na hałas, a w szczególności zapewnienia stosowania: procesów technologicznych niepowodujących nadmiernego hałasu, maszyn i innych urządzeń technicznych powodujących możliwie najmniejszy hałas, rozwiązań obniżających poziom hałasu w procesach pracy.

W rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z 30 maja 1996 r. [8] określono tryb i zakres oraz częstotliwość okresowych badań lekarskich.

W dyrektywie 2003/10/WE ustanowiono minimalne wymagania w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na hałas, w szczególności ryzykiem uszkodzenia słuchu. Postanowienia w niej zawarte zostaną wprowadzone do ustawodawstwa polskiego przed przewidzianym w niej terminem, tj. przed dniem 15 lutego 2006 r. (projekt rozporządzenia ministra gospodarki i pracy – w przygotowaniu).

Inne dyrektywy dotyczące ochrony przed hałasem, które warto wymienić, należą do tzw. dyrektyw nowego podejścia, w których ustalono zasady i warunki wprowadzania wyrobów do obrotu na wspólnym rynku Unii Europejskiej, procedury oceny zgodności, oznakowanie CE oraz zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia użytkowników. Wyrób spełniający wymagania dyrektyw i oznakowany CE ma prawo być wprowadzony na rynek dowolnego państwa członkowskiego.

Do dyrektyw tych należą (w nawiasach podano odpowiednie rozporządzenia wprowadzające postanowienia tych dyrektyw do prawa polskiego):
- dyrektywa 98/37/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących maszyn (rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 10 kwietnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów maszyn, Dz. U. nr 91, poz. 858),
- dyrektywa 89/686/EWG w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących środków ochrony indywidualnej (rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 31 marca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej, Dz. U. nr 80, poz. 725),
- dyrektywa 2000/14/WE w sprawie ujednolicenia przepisów prawnych państw członkowskich dotyczących emisji hałasu do środowiska przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń (rozporządzenie ministra gospodarki, pracy i polityki społecznej z 2 lipca 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska, Dz. U. nr 138, poz. 1316).

W normach europejskich EN z zakresu ochrony przed hałasem, wprowadzonych do zbioru polskich norm, uszczegółowiono wymagania dyrektyw w zakresie:
– określania wielkości emisji hałasu maszyn (serie PN-EN ISO 3740, PN-EN ISO 9612 i PN-EN ISO 11200),
– deklarowania i weryfikowania wartości emisji hałasu maszyn (PN-EN SO 4871),
– projektowania maszyn i urządzeń o ograniczonym hałasie (seria PN-EN ISO 11688),
– projektowania stanowisk pracy o ograniczonym hałasie (seria PN-EN ISO 11690).