Starość

•    Biblia, Księga Rodzaju 5:27

Metuszelach (Matuzalem) dożył 969 lat.

•    Biblia, Księga 1 Królów

Słynący z mądrości i bogactwa król Salomon u schyłku życia poślubia wiele cudzoziemek i pod ich wpływem zaczyna oddawać cześć pogańskim bogom.

•    Sofokles, Król Edyp

Tyrezjasz – ślepy starzec, tebański wieszcz, wyjawił Edypowi tajemnicę tebańskich plag.

•    Homer, Iliada

Nestor – najstarszy dowódca grecki pod Troją, najbardziej doświadczony, dowcipny, pełen sił witalnych.

•    Rej M., Żywot człowieka poczciwego

Opis „zimy” życia, czyli starości. Szlachcic w tym okresie powinien mieć świadomość własnych dokonań, optymistycznie patrzeć na świat.

•    Szekspir W., Hamlet

Poloniusz to „stary głupiec”, który zamiast mądrzeć, z wiekiem staje się coraz bardziej ograniczony.

•    Goethe J. W., Faust

Doktor medycyny, Faustus, zaprzedaje duszę Mefistofelesowi, by przywrócił mu młodość i ukazał cały świat. Starość jest przeszkodą w poznawaniu tajemnic wszechświata.

•    Mickiewicz A., Oda do młodości

Starcy to reprezentanci skostniałego świata tradycji.

•    Mickiewicz A., Pan Tadeusz

Sędzia to głowa rodu Sopliców, dba o kultywowanie tradycji, symbol odchodzącej kultury szlacheckiej.

•    Mickiewicz A., Romantyczność

Starzec – przedstawiciel oświeceniowego racjonalizmu.

•    Mickiewicz A., Polały się łzy…

Starość to pora rozrachunków z życiem.

•    Słowacki J., Kordian

Bohater podpala się pod Pałacem Kultury w geście protestu wobec włączenia Polski do ZSRR.

•    Sienkiewicz H., Latarnik

Były powstaniec Skawiński na starość osiada w Aspinwall, gdzie chce pozostać do śmierci, tułacz bez własnego miejsca na ziemi.

•    Dumas A., Królowa Margot

Na starość Katarzyną Medycejską zawładnęły takie uczucia jak zazdrość, chorobliwy lęk o władzę i nieufność.

•    Konopnicka M., Banasiowa

Staruszka przeświadczona o znikomości własnej osoby, czeka na śmierć. Do końca jest naiwna i dobra dla wyrodnej córki.

•    Prus B., Lalka

Ignacy Rzecki zdaje się być starcem raczej ze względu na przekonania, choć jest tylko kilka lat starszy od Wokulskiego.
Prezesowa Zasławska – ostatnia prawdziwa arystokratka, w testamencie swój majątek zapisała na cele charytatywne.

•    Orzeszkowa E., Nad Niemnem

Anzelm Bohatyrowicz – powstaniec styczniowy, stary i schorowany człowiek żyjący wspomnieniami, patriota ceniący pracę.

•    Dostojewski F., Zbrodnia i kara

Alona Iwanowna, lichwiarka, stara, odrażająca kobieta, żyjąca z cudzej biedy, skąpa, niechlujna.

•    Dostojewski F., Bracia Karamazow

Zosima – starzec, autorytet moralny dla okolicznej ludności.

•    Reymont W. S., Chłopi

Maciej Boryna – głowa rodziny, doświadczony, poważany we wsi.

•    Hemingway E., Stary człowiek i może

Santiago wyśmiewany przez młodszych kolegów wypływa, by złowić merlina. Wraca z samym szkieletem. Walka z rybą to walka starego człowieka o godność.

•    Andrzejewski J., Bramy raju

Stary mnich wyrusza z dziecięcą krucjatą. Poznając jej prawdziwy cel próbuje ją powstrzymać. Ginie zdeptany przez pielgrzymów.

•    Mrożek S., Tango

Eugenia – staruszka w ujęciu groteskowym, dązy do nowoczesności (ubiór, zachowanie).

•    Eco U., Imię róży

Jorge – uosobienie zła, w zakonie uważany za autorytet moralny.

•    Marquez G. G., Nie ma kto pisać do pułkownika

Dwoje ludzi starzeje się w różny sposób: on – 75 – letni weteran, człowiek prosty, naiwny, marzyciel, zapomniany i samotny; ona – pragmatyczna, trzeźwo patrząca na świat schorowana kobieta.



Motyw starości w innych dziedzinach sztuki

•    malarstwo
- Velázquez D., Stara kobieta smażąca jajka
- Maes N., Stara kobieta w modlitwie, Drzemiąca staruszka
- Axentowicz T., Starzec i dziewczyna
- Rembrandt van Rijn, Przypowieść o bogaczu
- Fałat J., Modlący się starzec
- Bilińska – Bohdanowicz A., Starzec z książką
- Ribera J., Archimedes
- Girlandaio, Dziadek i wnuk
- Duda – Gracz J., Ostatni zapis spod Zatora
- Honthorst G., Stręczycielka
- Hofman V., Starość i młodość

•    rzeźba
- Bogucki J., Myśliciel
- Netsfoldow S., Sokrates

•    muzyka
- Rynkowski R., Wypijmy za błędy
- Rodowicz M., Byłam stara
- Krajewski S., Byłem stary
- Jakubowicz M., Kiedy będę starą kobietą
- Moniuszko S., Starość
- Prońko S., Pierwszy siwy włos
- Kaczmarski J., Starość Piotra Wysockiego, Starzy ludzie w autobusie
- Rubik P., Psalm Abrahama
- Woźniak T., Zegarmistrz światła
- Status Quo, Old poor man
- Metallica, The Unforgiven

•    film
- Prawdziwa historia, reż. Roger Donaldson
- Dziadek i ja, reż. M. Night Shyamalan
- Bardzo starzy oboje, reż. Jan Rybkowski
- Prognoza pogody, reż. Antoni Krauze
- Pora umierać, reż. Dorota Kędzierzawska
- Stary człowiek i pies, reż. W. Leszczyński
- Wichry namiętności, reż. E. Zwick
- Dwaj zgryźliwi tetrycy, reż. D. Petrie
- Joe Black, reż. M. Brest


Cytaty

W miarę starzenia się mężczyznom rośnie broda, a kobietom język.
                            P. Baeumarchais

Starzy ludzie są naprawdę niebezpieczni. Przyszłość jest im obojętna.
                            G. B. Shaw

Pierwszym objawem starzenia się jest miłość do życia.
                            M. Samozwaniec

Wszyscy chcą żyć długo, ale nikt nie chce być stary.
                            I de Bruyére

Młodość jest głupia, starość nie mędrsza czasami.
                            Molier

Starość we wszystko wierzy. Wiek średni we wszystko wątpi. Młodość wszystko wie.
                            O. Wilde

Kto nie był buntownikiem za młodu, ten będzie świnią na starość.
                            J. Piłsudski

Starość to obrzydliwy deser podany po doskonałym posiłku.
                            S. King