Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe (WOPR) – polska organizacja skupiająca ratowników wodnych. WOPR jest specjalistycznym stowarzyszeniem o zasięgu ogólnokrajowym, powstałym na podstawie zarządzenia nr 74 Przewodniczącego Głównego Komitetu Kultury Fizycznej z dnia 11 kwietnia 1962 roku, uzyskało osobowość prawną 9 października 1967 roku na podstawie decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych. Zostało włączone do systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego ustawą z dnia 8 września 2006 roku.
WOPR jest członkiem International Life Saving międzynarodowej organizacji zrzeszającej ratowników.
Działalność WOPR jest współfinansowana ze środków Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Stopnie w WOPR
Ratownik WOPR na plaży w Dziwnówku, 2006
W WOPR obowiązują następujące stopnie ratownicze i instruktorskie oraz związane z nimi uprawnienia (po reformie w 2009):
Ochotnicze
- Młodszy Ratownik WOPR – uprawniony jest od 12 roku życia do pracy na kąpieliskach, pływalniach krytych i odkrytych, pod nadzorem ratownika zawodowego. Nie uprawnia do pracy w charakterze zarobkowym.
- Ratownik WOPR – uprawniony jest od 16 roku życia do pracy na kąpieliskach, pływalniach otwartych i krytych, podczas imprez na wodach, koloniach i obozach młodzieżowych, pod nadzorem ratownika starszego stopniem. Uprawniony do prowadzenia szkoleń podstawowych dla członków WOPR.
Zawodowe
- Ratownik Wodny Pływalni – uprawniony jest do samodzielnej pracy i kierowania zespołem ratowników na pływalniach otwartych i krytych.
- Ratownik Wodny Śródlądowy – uprawniony jest do samodzielnej pracy i kierowania zespołem ratowników na kąpieliskach śródlądowych.
- Ratownik Wodny Morski – uprawniony jest do samodzielnej pracy i kierowania zespołem ratowników na kąpieliskach morskich
- Starszy Ratownik Wodny – jest to najwyższy stopień ratowniczy. Jednym z wymagań jest posiadanie wszystkich stopni zawodowych.
Instruktorskie
- Młodszy Instruktor WOPR- uprawniony do pracy w ratownictwie oraz do asystowania przy prowadzeniu kursów szkoleniowych do stopnia Ratownika Wodnego włącznie.
- Instruktor WOPR – wymagany stopień ratowniczy Starszego Ratownika Wodnego. Uprawniony do pracy w ratownictwie oraz do prowadzenia kursów szkoleniowych do stopnia Starszego Ratownika Wodnego włącznie.
- Instruktor-Wykładowca WOPR – uprawniony do pracy w ratownictwie oraz do prowadzenia kursów szkoleniowych wszystkich stopni.
Minimalne normy zatrudnienia ratowników wodnych
Ustala się następujące minimalne normy zatrudnienia ratowników
1. w kąpieliskach śródlądowych na każde 100 m linii brzegowej – jeden ratownik od strony lądu i jeden ratownik od strony lustra wody
2. na pływalniach dysponujących nieckami o długości do 25 m – jeden ratownik
3. na pływalniach dysponujących nieckami o długości 25-50 m – dwóch ratowników
4. na pływalniach dysponujących nieckami o długości powyżej 50 m – trzech ratowników
5. w kąpieliskach nadmorskich – trzyosobowe zespoły ratowników na każde 100 m linii brzegowej.
Obowiązujące kolory flag informacyjnych
1. flaga biała – kąpiel dozwolona
2. flaga czerwona – zakaz kąpieli
Warunki wywieszania flagi czerwonej
- temperatura wody wynosi poniżej 14 °C
- widoczność jest ograniczona do 50 m
- szybkość wiatru przekracza 5 stopni w skali Beauforta
- występuje fala powyżej 70 cm, z pojawiającymi się pienistymi grzywami.
- występują silne prądy wsteczne.
Podstawowe obowiązki ratownika
- stałe obserwowanie obszaru kąpieliska i niezwłoczne reagowanie na każdy sygnał wzywania pomocy oraz podejmowanie akcji ratowniczej.
- kontrola stanu urządzeń oraz sprzętu, które zapewniają bezpieczeństwo osób kąpiących się.
- kontrola stref dla umiejących i nie umiejących pływać.
- wywieszanie na maszcie odpowiedniego koloru flag informacyjnych.
- sygnalizowanie, za pomocą urządzeń alarmowych, przekroczeń obowiązującego regulaminu (np. granicy strefy dla umiejących pływać), a w kąpieliskach także nadchodzącej burzy.
- reagowanie na wszelkie wypadki naruszania regulaminu obowiązującego na terenie kąpieliska lub pływalni.
- wpisywanie na tablicy informacyjnej temperatury wody, powietrza oraz innych aktualnych informacji (np. dotyczących nagłych zmian warunków atmosferycznych).
- codzienne kontrolowanie głębokości wody przed otwarciem kąpieliska, a w razie potrzeby – przesunięcie miejsca kąpieli lub czasowe wyłączenie określonych obszarów kąpieliska z używalności.
- oczyszczenie powierzchni i dna obszaru przeznaczonego do kąpieli z wszelkich przedmiotów mogących spowodować skaleczenie lub inny nieszczęśliwy wypadek.
- bieżące prowadzenie dziennika pracy.
Ślubowanie Ratownika WOPR
Rota ślubowania ratownika WOPR ustalona uchwałą Zarządu Głównego 4 grudnia 2005[4]:
Ja, ratownik Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, przyjmuję za swoje godło niebieski krzyż i złotą kotwicę. Ślubuję, dopóki zdrów będę i sił mi wystarczy, bez względu na warunki: rzetelnie wypełniać obowiązki ratownika WOPR, ratować osoby, którym zagraża niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia na wodach, dbać o sprawność i doskonalić umiejętności ratownika WOPR, wszelką wiedzą i doświadczeniem wytrwale przyczyniać się do poprawy bezpieczeństwa na polskich wodach.
Treść Przyrzeczenia Ratownika WOPR sprzed 2005:
Ja, ratownik Wodnego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego, przyjmuję za swoje godło "niebieski krzyż i złotą kotwicę" – przyrzekam sumiennie i w pełnym poczuciu odpowiedzialności moralnej wypełniać swoje obowiązki społeczne. Dopóki zdrów będę, bez względu na pogodę, porę dnia i nocy przez okres całego roku pośpieszę z pomocą ludziom, którzy znaleźli się w niebezpieczeństwie utraty życia w wodzie. Wszystkie swe siły i umiejętności wykorzystam dla zmniejszenia nieszczęśliwych wypadków utonięć, nie zapominając, że od mojej postawy zależne może być życie ludzkie.
Ważniejsze daty z historii ratownictwa wodnego
- 1767 W Amsterdamie powstaje pierwsze Towarzystwo Ratowania Tonących.
- 1898 W Kaliszu powstaje Cesarskie Towarzystwo Ratowania Tonących.
- 1910 Międzynarodowa Federacja Ratownictwa FIS.
- 20.04.1925 Komisja Ratownictwa przy PZP.
- 1959 Powołanie pełnomocnika ds. ratownictwa przy PZP.
- 11.04.1962 Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe.
- 27.05.1962 Powstaje Komisja Organizacyjna WOPR w Gdańsku.
- 06.11.1965 I Sejmik WOPR w Poznaniu.
- 09.10.1967 Rejestracja Statutu WOPR.
- 10.1967 Gdańska Komisja WOPR z połączenia Komisji Ratownictwa przy PZP oraz Komisji Organizacyjnej WOPR przy WKKFiT w Gdańsku.
- 20.04.1969 I Zjazd Krajowy
- 11.1969 I Zjazd Wojewódzki – Jan Zbytniewski
- 22.05.1971 Rejestracja Statutu Gdańskiego
- 18.03.1973 II Zjazd Wojewódzki – Wojciech Bobiński
- 19.01.1974 I Kursokonferencja Ratowników w Gdańsku
- 23.04.1974 Komisja ds. Koordynacji Drużyn WOPR
- 29.12.1974 Prezydium ZW – prezes Zbigniew Witkiewicz
- 01.01.1975 WOPR przejmuje karty pływackie
- 18.12.1977 III Zjazd Wojewódzki w Gdańsku – Stanisław Knoff
- 04.1977 Wprowadzono patenty kierowników drużyn
- 18.02.1979 Powstanie WOPR w Słupsku
- 30.12.1991 VI Zjazd Wojewódzki w Gdańsku
- 19.04.1998 100-lecie ratownictwa wodnego w Polsce
- 07.02.1999 VIII Zjazd Pomorskiego WOPR w Gdańsku
- 06.10.2000 I Kursokonferencja Instruktorów WOPR w Rowach
- 05.04.2002 Obchody 40-lecia WOPR w Gdańsku
za: ratwonictwo wodne